Prof. dr hab. n. med. dr h.c. multi Henryk Skarżyński – światowej sławy otochirurg, specjalista z dziedziny otorynolaryngologii, audiologii, foniatrii i otolaryngologii dziecięcej.

Założyciel i od początku istnienia (1996 r.) dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu a wcześniej, od 1993 r. Ośrodka Diagnostyczno-Leczniczo-Rehabilitacyjnego dla Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Cochlear Center”, pierwszego w Polsce a drugiego tego typu w Europie ośrodka zapewniającego kompleksową opiekę medyczną pacjentom z zaburzeniami słuchu. Od 2003 kieruje stworzonym przez siebie Światowym Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, wiodącym światowym ośrodkiem implantów słuchowych. W ośrodkach tych pod kierunkiem prof. H. Skarżyńskiego konsekwentnie opracowywane są i wdrażane nowe procedury medyczne umożliwiające leczenie coraz to nowych grup pacjentów z zaburzeniami słuchu oraz programy umożliwiające wczesne i skuteczne wykrywanie i leczenie wad słuchu, które spotkały się z międzynarodowym uznaniem i są obecnie wdrażane i rozwijane na całym świecie.

W 2024 roku profesor Henryk Skarżyński otrzymał Order Orła Białego, najwyższe polskie odznaczenie państwowe, w uznaniu swoich znamienitych zasług dla rozwoju polskiej medycyny, w szczególności na rzecz osób z zaburzeniami komunikacji międzyludzkiej, za osiągnięcia w działalności naukowej, klinicznej, dydaktycznej i organizacyjnej oraz za popularyzowanie polskiej myśli naukowej na świecie.

Od 2011 roku sprawuje funkcję Konsultanta Krajowego w dziedzinie Otorynolaryngologii. Wcześniej był Konsultantem Krajowym w Dziedzinie Audiologii i Foniatrii (2008-2011 oraz 1998-2001) i Specjalistą Krajowym w dziedzinie Audiologii i Foniatrii (1994-1998). Jest Profesorem Honorowym Brigham Young University w Provo UT, USA (1998), Profesorem Nadzwyczajnym State Medical and Pharmaceutical University Nicolae Testemitanu w Kiszyniowie w Mołdawii (2012) i Profesorem Honorowym Narodowego Centrum Matki i Dziecka w Biszkeku w Kirgistanie (2016), a także doktorem honoris causa Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (2011), Uniwersytetu Warszawskiego (2012), Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2014) i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2022).

Profesor H. Skarżyński jako pierwszy w Polsce wykonywał operacje implantów ślimakowych u dzieci i dorosłych (1992), implantów słuchowych na przewodnictwo kostne u dzieci (1997), implantów słuchowych do pnia mózgu (1998) i implantów ucha środkowego (2003). W 1997 roku opracował i wdrożył klinicznie nowatorską w skali światowej metodę zachowania przedoperacyjnych resztek słuchu i leczenia różnych typów częściowej głuchoty (Partial Deafness Treatment – PDT). Wyniki pierwszych grup dzieci i dorosłych leczonych tą metodą przedstawił w roku 2000 na europejskim kongresie EUFOS w Berlinie i europejskiej konferencji ESPCI w Antwerpii. Od 2002 r. jako światowy pionier metody PDT, na podstawie dobrych wyników implantowanych pacjentów stopniowo poszerzał wskazania w zakresie zachowanego dobrego słuchu dopełnianego słuchem elektrycznym za pośrednictwem implantu ślimakowego i tym samym rozszerzył wskazania do stosowania implantów u milionów pacjentów, zwłaszcza wśród seniorów – stale powiększającej się grupy we współczesnych społeczeństwach. Zapoczątkował tym samych tzw. polską szkołę otologii w nauce i medycynie światowej.

Działalność naukowo-badawcza prof. H. Skarżyńskiego koncentruje się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z fizjologią i zaburzeniami narządów słuchu i równowagi, w szczególności w odniesieniu do wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń słuchu, w tym całkowitej i częściowej głuchoty, zastosowania elektronicznych protez słuchu, nowych metod chirurgii rekonstrukcyjnej ucha i nowych technologii w otochirurgii i audiologii, m.in. telemedycyny na potrzeby telediagnostyki i telerehabilitacji. Jest autorem licznych innowacyjnych rozwiązań i koncepcji, które miały bardzo istotny wpływ na rozwój możliwości współczesnej medycyny, wielu patentów i nowych urządzeń wszczepialnych (protezka ucha środkowego, elektroda implantu ślimakowego), nowatorskich narzędzi do oceny efektów terapii (Skala Skarżyńskiego i wsp. do oceny terapii częściowej głuchoty, Skala Skarżyńskiego do oceny chirurgicznego leczenia wad wrodzonych ucha, Skala Skarżyńskiego w terapii szumów usznych), oraz diagnostycznych (aplikacje do badań przesiewowych narządów zmysłów, Kapsuła Badań Zmysłów).

Prof. H. Skarżyński prowadzi szeroko zakrojoną działalność szkoleniową i dydaktyczną w Polsce i na arenie międzynarodowej. Istotną częścią działalności edukacyjnej są operacje pokazowe, które przeprowadzał osobiście w kilkunastu krajach Azji, Ameryki Południowej i Europy, a także online, m.in. w ramach światowych transmisji chirurgicznych Global Otology – Neurootology Live Surgical Broadcast sieci LION (2008-2020). Od roku 2007 wykłada i wykonuje operacje pokazowe również podczas międzynarodowych kursów dla otochirurgów z cyklu Window Approach Workshop WAW, których jest pomysłodawcą i organizatorem, poświęconych opracowanej przez siebie technice minimalnie inwazyjnego dostępu do ślimaka przez okienko okrągłe (odbyło się już ponad 80 edycji tych warsztatów).

Jest zasłużonym nauczycielem akademickim, od wielu lat prowadzi wykłady dla studentów, lekarzy, naukowców i innych specjalistów z kraju i zagranicy podczas kongresów kontynentalnych oraz na zaproszenie licznych placówek naukowych w Europie, Ameryce Północnej, Ameryce Południowej, Azji, Afryce i Australii. Jest współtwórcą unikatowego kierunku kształcenia uniwersyteckiego Logopedia i Audiologia zorganizowanego we współpracy z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Był inicjatorem założenia Policealnej Szkoły Audiologii przy IFPS kształcącej protetyków słuchu. Jest współorganizatorem i wykładowcą Studium Obiektywnych Badań Słuchu SOBS (od 2003 r.) oraz twórcą Akademii Otochirurgii (86 edycji od 1992). Organizator kursów podyplomowych, na których jest wykładowcą, z otolaryngologii, audiologii i foniatrii (od 1983) oraz surdologopedii (od 1998), kursów przeddyplomowych dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (1980–2000). Wykładowca i organizator kursów doszkalających dla lekarzy audiologów i otochirurgów (od 2003) we współpracy z Hearing and Speech Sciences Laboratory, Brigham Young University w Provo (USA) oraz Department of Communicative Disorders, East Tennessee State University (USA).

Prof. H. Skarżyński jest doświadczonym organizatorem krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych, w tym najważniejszych światowych zjazdów audiologów i otologów jak 9th European Symposium on Paediatric Cochlear Implantation ESPCI (2009), 10th European Federation of Audiology Societies EFAS Congress (2011), 1st World Tinnitus Congress i 12th International Tinnitus Seminar (2017), XXV International Evoked Response Audiometry Study Group Biennial Symposium (2017), 4th International Symposium on Otosclerosis and Stapes Surgery (2018), 35th Politzer Society Meeting (2019), 2nd Word Congress of Otology (2019), XXXV World Congress of Audiology (2022), 7th International Conference on Hyperacusis and Misophonia ICHM7 (2024) oraz 59th Inner Ear Biology Workshop (2024). Jest pomysłodawcą i organizatorem Kongresu „Zdrowie Polaków” , którego pierwsza edycja miała miejsce w 2019 r. Ponadto był organizatorem kilkudziesięciu innych międzynarodowych konferencji naukowych, warsztatów naukowo-szkoleniowych i sympozjów bilateralnych. W 1998 r. za zasługi dla promocji Polski jako kraju kongresów i konferencji został nagrodzony tytułem „Honorowy Ambasador Kongresów Polskich”.

W latach 1993–1998 opracowywał programy wczesnego wykrywania wad słuchu u noworodków i był sygnatariuszem Europejskiego konsensusu w sprawie przesiewowych badań u noworodków podpisanego w Mediolanie (1998). Podczas prezydencji Polski w Unii Europejskiej w 2011 r. zainicjował i koordynował szereg działań związanych ze zgłoszonym przez siebie tematem Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z zaburzeniami komunikacyjnymi, który stał się głównym priorytetem polskiej prezydencji w UE. Najważniejszym osiągnięciem tych działań było przyjęcie w czerwcu 2011 r. przez przedstawicieli europejskich towarzystw naukowych z 27 krajów oraz organizacji europejskich audiologów, foniatrów, logopedów i okulistów dwóch międzynarodowych dokumentów: Europejskiego Konsensusu Naukowego ‘Badania przesiewowe słuchu, wzroku i mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym’ oraz Europejskiego Konsensusu Naukowego ‘Badania przesiewowe słuchu u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym’. Na podstawie tych konsensusów została przyjęta Konkluzja Rady UE nt. wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci, z uwzględnieniem zastosowania narzędzi e-zdrowia i innowacyjnych rozwiązań, w Brukseli, 2 grudnia 2011.

Jest autorem ponad 5 tysięcy publikacji naukowych oraz ponad 4 tysięcy doniesień naukowych na zagranicznych i krajowych konferencjach, kongresach i sympozjach. Uczestniczył bądź kierował ponad 100 projektami badawczymi i wdrożeniowymi. Jest członkiem wiodących prestiżowych zagranicznych i krajowych towarzystw naukowych, w tym członkiem – korespondentem Polskiej Akademii Nauk, członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Polskiego Towarzystwa Otolaryngologów Chirurgii Głowy i Szyi. Był pierwszym Polakiem przyjętym do American Otological Society, a także członkiem CORLAS – Collegium Oto-Rhino-Laryngologicum Amicitiae Sacrum, American Neurotology Society, American Academy of Audiology, członkiem-założycielem European Academy of Otology and Neuro-Otology EAONO, European Federation of Audiology Societies EFAS, Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk, a także członkiem-założycielem Forum Słuchu przy WHO,.

Prof. H. Skarżyński otrzymał za swoją niestrudzoną działalność liczne nagrody i wyróżnienia, w tym polskie i zagraniczne odznaczenia państwowe. Do najważniejszych z nich należą: Order Orła Białego (2024), Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości (2018), Krzyż Komandorski Polonia Restituta (2012), Krzyż Oficerski Polonia Restituta (2006), Krzyż Kawalerski Polonia Restituta (2000), Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1978) i Brązowy Krzyż Zasługi (1977). Spośród najwyższych zagranicznych odznaczeń państwowych należy wymienić ordery nadane przez Króla Belgii, prezydenta Gruzji, Order Zasługi nadany przez Prezydenta Ukrainy, order ‚Ecce Homo’, a także order „Pro Ecclesia et Pontifice” nadany przez JŚ. Papieża Franciszka. Prof. Henryk Skarżynski jest też laureatem Międzynarodowego Orderu Uśmiechu przyznanego przez dzieci.

Wyjątkowe miejsce w imponującym zbiorze nagród i wyróżnień prof. H. Skarżyńskiego zajmują trzy Rekordy Guinnessa. Pierwszy z nich zdobyła w 2012 r. należąca do prof. Henryka Skarżyńskiego kolekcja 1377 ślimaków. Kolejne, za „Spotkanie w jednym miejscu i czasie największej liczby pacjentów z implantami słuchowymi” zdobyli dwukrotnie pacjenci prof. Skarżyńskiego, spotykający się rokrocznie 15 lipca w Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach na kolejnych rocznicach pierwszego w Polsce wszczepienia implantu ślimakowego osobie niesłyszącej. Rekord został ustanowiony w 2012 roku na pikniku rodzinnym z okazji 20-tej rocznicy tego wydarzenia, a pobity także przez pacjentów prof. Skarżyńskiego w 2017 roku na pikniku z okazji 25 rocznicy.

W 2014 r. prof. H. Skarżyński zainicjował i zorganizował pierwszy w świecie Międzynarodowy Festiwal Muzyczny dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłych z Zaburzeniami Słuchu „Ślimakowe Rytmy” z myślą o osobach głuchych i głęboko niedosłyszących, które dzięki wszczepieniu implantów odzyskały słuch i rozwijają swoje umiejętności artystyczne. Coroczne edycje Festiwalu są wydarzeniami muzycznymi i naukowymi znanymi na całym świecie. Ponadto jest współautorem programów muzykoterapeutycznych dla pacjentów po wszczepieniu implantów (m.in. „Muzyka w rozwoju słuchowym człowieka”) i zorganizował 5 międzynarodowych konferencji poświęconych dziedzinie muzykoterapii. Jako jeden z pierwszych w świecie włączył muzykoterapię do programu obowiązkowej rehabilitacji po wszczepieniu implantów słuchowych u pacjentów pediatrycznych i dorosłych, dzięki czemu proces rehabilitacji przebiega efektywniej.

Jest też autorem licznych scenariuszy filmów dokumentalnych i instruktażowych, wierszy okolicznościowych, tekstów piosenek, spektakli okolicznościowych i pokazów, a także libretta musicalu „Przerwana cisza”. W roku 2017 był producentem filmu dokumentalnego „Moja Sonata Księżycowa”. W roku 2019, na scenie Warszawskiej Opery Kameralnej został wystawiony musical „Przerwana Cisza”, opowiadający o losach pacjentów prof. Henryka Skarżyńskiego, do którego napisał libretto. Aktualnie pracuje nad dwoma scenariuszami filmowymi dot. problemów komunikacji międzyludzkiej we współczesnym społeczeństwie.

Prof. Henryk Skarżyński jest także autorem powieści filmowej pt.: „Powrót Beethovena”, w której przez pryzmat tragedii znanego kompozytora i pianisty pokazane są osiągnięcia artystyczne pacjentów Światowego Centrum Słuchu i osiągnięcia polskiego programu leczenia głuchoty.